การผ่าตัดส่องกล้องหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท
เป็นการผ่าตัดโดยใช้กล้องขนาดเล็กสอดเข้าไปยังบริเวณกระดูกสันหลัง เพื่อรักษาอาการปวดและอัมพาตที่เกิดจากหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาท การผ่าตัดแบบส่องกล้องมีข้อดีคือมีแผลผ่าตัดขนาดเล็ก เจ็บน้อย และฟื้นตัวได้เร็วกว่าการผ่าตัดแบบเปิดแผลใหญ่
ขั้นตอนการทำผ่าตัด
- ผู้ป่วยจะได้รับการดมยาสลบ
- แพทย์จะทำการเปิดแผลขนาดเล็กบริเวณผิวหนังเหนือกระดูกสันหลัง
- แพทย์จะสอดกล้องขนาดเล็กเข้าไปยังบริเวณกระดูกสันหลัง
- แพทย์จะใช้เครื่องมือผ่าตัดผ่านกล้องเพื่อตัดหมอนรองกระดูกสันหลังที่เคลื่อนออก
- แพทย์จะปิดแผลด้วยไหมเย็บหรือแผ่นแปะ
- ข้อบ่งชี้ในการผ่าตัด
การผ่าตัดส่องกล้อง Endoscope หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท มีข้อบ่งชี้ในการรักษาดังนี้
- ผู้ป่วยที่มีอาการปวดหลังร้าวลงขาอย่างรุนแรง
- ผู้ป่วยที่มีอาการอัมพาตหรืออ่อนแรงของขา
- ผู้ป่วยที่มีอาการชาหรือเสียความรู้สึกบริเวณขา
- ผู้ป่วยที่มีอาการปวดหลังร้าวลงขาเป็นเวลานาน (มากกว่า 6 สัปดาห์)
- ผลข้างเคียง
การผ่าตัดส่องกล้อง Endoscope หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท โดยทั่วไปมีความปลอดภัยสูง ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่
- การติดเชื้อ
- เลือดออก
- เส้นประสาทถูกกระทบกระเทือน
- ปวดหลัง
ระยะเวลาพักฟื้น
โดยทั่วไปผู้ป่วยสามารถกลับบ้านได้ในวันผ่าตัดหรือวันรุ่งขึ้นหลังการผ่าตัด ผู้ป่วยสามารถเดินได้ภายใน 1-2 วันหลังการผ่าตัด และสามารถกลับไปทำงานหรือทำกิจกรรมได้ตามปกติภายใน 1-2 สัปดาห์
ข้อควรปฏิบัติหลังการผ่าตัด
ผู้ป่วยควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัดหลังการผ่าตัด ดังนี้
- รับประทานยาตามแพทย์สั่ง ประคบเย็นบริเวณแผลผ่าตัด
- หลีกเลี่ยงการยกของหนักหรือทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรง
- ค่อยๆ เพิ่มกิจกรรมอย่างค่อยเป็นค่อยไป
คำถามที่พบบ่อยหลังผ่าตัดกระดูกสันหลัง
หลังผ่าตัดกระดูกสันหลังคำถามที่พบบ่อยหลังผ่าตัด ได้แก่
- สิ่งที่ผู้ป่วยควรทราบหลังผ่าตัดมีอะไรบ้าง
- ผู้ป่วยจะตื่นจากการทำผ่าตัดพร้อมมีสายต่าง ๆ ทั่วร่างกาย เช่น สายจากการให้น้ำเกลือ สายสวนปัสสาวะ สายระบายเลือดจากแผลผ่าตัด สายที่ทำการบันทึกสัญญาณชีพจากอวัยวะต่าง ๆ
- ผู้ป่วยจะถูกตรวจประเมินระบบประสาททันทีหลังจากเริ่มตื่น เช่น ขอให้ทำการกระดกข้อเท้า กระดกนิ้วโป้งเท้า เป็นต้น
- สำหรับผู้ป่วยที่ไม่ต้องอยู่ ICU หลังการผ่าตัดจะถูกย้ายไปอยู่ที่ห้องพักฟื้นเพื่อสังเกตอาการประมาณ 1 – 2 ชั่วโมง
- สำหรับผู้ป่วยที่ต้องสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด อาทิ ผู้ป่วยสูงอายุจะได้รับคำแนะนำให้พักที่ห้องอภิบาลใกล้ชิด (ICU) 1 วันก่อนย้ายไปห้องพักผู้ป่วยปกติ
- ในการผ่าตัดกระดูกสันหลังบางเทคนิคอาจจำเป็นต้องงดน้ำงดอาหารต่อไปอีกระยะหนึ่ง แต่ผู้ป่วยทั่วไปจะได้รับอนุญาตให้รับประทานอาหารอ่อนได้ใน 24 ชั่วโมง
- เมื่อมีการปวดแผลผ่าตัดควรแจ้งพยาบาลเพื่อรับยาระงับปวด อาการปวดจะลดลงอย่างมากเมื่อผ่านไป 2 – 3 วัน
- ผู้ป่วยที่ได้รับการดมยาสลบและใส่ท่อช่วยหายใจอาจมีอาการเจ็บคอ ปากแห้ง หรือมีอาการคลื่นไส้อาเจียนหลังผ่าตัดได้
- ผู้ป่วยที่ได้รับการฉีดยาชาเข้าช่องไขสันหลังหรือฉีดยาชาบริเวณเส้นประสาท ยาชาอาจยังไม่หมดฤทธิ์ทันที ควรระมัดระวังการกระแทกหรือโดนของร้อนจัดและเย็นจัดบริเวณที่ยังชาอยู่
- หลังผ่าตัดหากปัสสาวะไม่ออกให้แจ้งแพทย์หรือพยาบาล ซึ่งอาจจำเป็นต้องสวนปัสสาวะทิ้งเป็นการชั่วคราว
- กี่วันหลังผ่าตัดจึงจะลุกขึ้นเดินได้?
โดยทั่วไปผู้ป่วยจะลุกยืนและฝึกเดินในวันที่ 2 หรือ 3 พร้อมกับการถอดสายสวนปัสสาวะและสายระบายเลือดออก อย่างไรก็ตามแพทย์จะพิจารณาให้เหมาะสมกับผู้ป่วยเป็นกรณีไป
- เมื่อไรแผลจะสามารถโดนน้ำได้?
แผลจะสามารถถูกน้ำได้เมื่อหายสนิทดี อาจใช้เวลาประมาณ 10 – 14 วัน แพทย์จะพิจารณาจากแผลและแจ้งให้ทราบอีกครั้งก่อนกลับบ้าน
- ทำไมผู้ป่วยบางคนแผลหายช้า?
การหายของแผลขึ้นกับขนาด ความลึก ตำแหน่ง ตลอดจนการไหลเวียนโลหิตในบริเวณแผล นอกจากนี้ความแข็งแรงของผู้ป่วย อายุ และภาวะทางโภชนาการโรคประจำตัวบางอย่างจะมีผลทำให้แผลหายช้า เช่น โรคเบาหวาน เป็นต้น
- ผู้ป่วยจำเป็นต้องตัดไหมหรือไม่?
ไหมมีทั้งชนิดไหมละลายและไหมไม่ละลาย ขึ้นอยู่กับชนิดของไหมที่ศัลยแพทย์ได้เย็บไว้ โดยแพทย์จะแจ้งให้ผู้ป่วยทราบ โดยทั่วไปจะตัดไหมหลังผ่าตัด 10 – 14 วัน ยกเว้นถ้าเย็บด้วยไหมละลายในชั้นใต้ผิวหนังก็ไม่ต้องตัดไหม
- ผู้ป่วยจะต้องกลับมาพบแพทย์ครั้งแรกหลังจากออกจากโรงพยาบาลกี่วัน?
โดยทั่วไปจะประมาณ 7 – 10 วัน ขึ้นอยู่กับแพทย์พิจารณาผู้ป่วยแต่ละราย
- หากแผลหายไม่ปกติจะมีอาการอย่างไร?
หากแผลมีอาการปวดไม่ลดลงตามเวลาที่ผ่านไป บวม แดงร้อน หรือมีไข้ หรืออาจมีสารคัดหลั่งออกมาจากแผล ปวดหลังมากผิดปกติ ควรรีบกลับมาพบแพทย์
- หลังผ่าตัดต้องใส่อุปกรณ์พยุงกระดูกสันหลัง (Brace) นานเท่าไร?
การผ่าตัดกระดูกสันหลังบางชนิดอาจจำเป็นต้องใส่อุปกรณ์พยุงกระดูกสันหลัง ซึ่งโดยทั่วไปจะได้รับคำแนะนำให้ใส่ไว้ 1 – 2 เดือนหรือตามแพทย์สั่ง
- ผู้ป่วยต้องพักฟื้นกี่วันจึงกลับไปทำงานได้?
ผู้ป่วยส่วนมากจะรู้สึกสบายขึ้นมากใน 2 – 3 สัปดาห์ และสามารถกลับไปทำงานได้ตามปกติ แต่ในบางรายอาจต้องใช้เวลา 4 – 8 สัปดาห์ กว่าที่จะสามารถไปทำงานได้ ทั้งนี้ขึ้นกับความแข็งแรงของร่างกายผู้ป่วย ลักษณะของงานที่ทำ และชนิดของการผ่าตัด
- กิจกรรมหลังผ่าตัดมีอะไรบ้าง?
กิจกรรมในช่วงแรกหลังจากกลับบ้าน สำหรับการผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวทั่วไป
สัปดาห์ที่ 1
- เดินในบริเวณบ้านทุกวันบ่อยเท่าที่จะทำได้ เพิ่มระยะทาง และเวลาขึ้นวันละน้อย โดยไม่ลืมสวมอุปกรณ์พยุงหลังหรือคอ (Brace) และใช้ไม้เท้า
- ไม่ควรนั่งนานเกิน 20 นาที
- ขึ้นลงบันได ต้องเกาะราวบันไดเสมอ
- รับประทานยาตามแพทย์สั่ง
- ดูแลแผลตามที่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์
สัปดาห์ที่ 2
- ทำกิจวัตรประจำวันได้มากขึ้น เดินได้ไกลขึ้น เดินได้บ่อยขึ้น แต่ยังคงต้องพักสม่ำเสมอ เมื่อรู้สึกเมื่อยหรือเพลีย
- ยกของได้บ้างที่หนักไม่เกิน 2 กิโลกรัม
- ผู้ป่วยที่ฟื้นตัวเร็วไม่มีอาการปวดแล้วจะสามารถขับรถระยะทางใกล้ ๆ ได้ แพทย์อาจนัดให้ท่านกลับมาพบ เพื่อตรวจประเมินหลังผ่าตัด
สัปดาห์ที่ 3
- ฝึกเดินพร้อมกับเพิ่มระยะทาง และเวลาเดินให้มากขึ้น
- ทำงานบ้านเล็ก ๆ น้อย ๆ ได้
- ยกของหนักได้ไม่เกิน 5 กิโลกรัม
- ผู้ป่วยที่อายุไม่มาก ร่างกายฟื้นตัวเร็ว อาจไม่ต้องใช้ไม้เท้าในการเดิน สวมอุปกรณ์พยุงตามคำแนะนำของแพทย์
สัปดาห์ที่ 4
- การเดินจะทำได้มากขึ้นและไกลขึ้น
- อาจเริ่มออกกำลังกายเบา ๆ ทำงานบ้านได้เพิ่มขึ้น
- สามารถขับรถได้ไกลขึ้น
- สามารถเดินได้โดยไม่ต้องใช้ไม้เท้า ใช้อุปกรณ์พยุงหลังหรือคอตามที่แพทย์แนะนำ
ในเดือนที่ 2 และ 3 หลังผ่าตัด
เพิ่มกิจกรรมได้ เช่น ว่ายน้ำ ถีบจักรยานอยู่กับที่ และออกกำลังกายที่ไม่หักโหม
อย่างไรก็ตาม อาการตึงหลังอาจยังคงมีอยู่ไปจนระยะเวลา 3 – 5 เดือนจึงค่อยดีขึ้น คำแนะนำนี้สำหรับการผ่าตัดกระดูกสันหลังทั่วไป
แต่อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดบางประเภทมีคำแนะนำที่แตกต่างกว่านี้ โดยศัลยแพทย์จะประเมินจากสภาพโดยรวมของผู้ป่วย และชนิดของการผ่าตัดเป็นราย ๆ ไป ให้ยึดถือปฏิบัติตามที่แพทย์ผู้ผ่าตัดแนะนำเป็นหลัก แพทย์จะนัดกลับมาตรวจประเมินเป็นระยะ ๆ ผู้ป่วยจึงควรปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด
- กิจกรรมที่ควรทำและควรเว้นหลังการผ่าตัด?
กิจกรรมที่ต้องเว้น
กิจกรรมที่ต้องก้มตัวสุดหรือแอ่นหลังสุดเป็นประจำ
ก้มหลังยกของ ก้มหลังเก็บของให้ใช้วิธีย่อเข่าแทน
ควรเว้นการยกของหนักมากเกินกำลัง
ไม่ควรอยู่ในที่ซึ่งมีการสั่นสะเทือน
ไม่นั่งนาน ๆ โดยเฉพาะในที่นั่งซึ่งอ่อนนุ่มจนทำให้หลังโค้งงอ หากงานที่ทำจำเป็นต้องนั่งตลอดทั้งวัน ควรหาโอกาสเดินเปลี่ยนอิริยาบถทุก 1 ชั่วโมง
กิจกรรมที่ควรทำ
เดินออกกำลังกาย โดยเพิ่มระยะการเดินขึ้นในแต่ละวัน
สวมรองเท้าที่มีส้นนุ่มรองรับการกระแทกเมื่อเดินหรือออกกำลังกาย
เมื่อแผลหายดีแล้ว แต่ยังมีอาการหลังตึง ให้ออกกำลังกายด้วยการว่ายน้ำ เพื่อยึดและเสริมสร้างกล้ามเนื้อ
- หลังผ่าตัดขับรถทางไกลได้หรือไม่?
ผู้ป่วยสามารถขับรถได้เมื่ออาการปวดของท่านทุเลาลง โดยทั่วไปผู้ป่วยจะขับรถได้หลังผ่าตัดประมาณ 2 สัปดาห์ และจะสามารถขับรถได้ไกลขึ้นเมื่อผ่านไป 2 – 3 เดือน ควรหลีกเลี่ยงการขับรถต่อเนื่องระยะทางยาว หากจำเป็นต้องพักร่างกายควรเปลี่ยนอิริยาบถเป็นระยะ ๆ ทุก 1 – 2 ชั่วโมง
- นั่งรถเดินทางไกลควรดูแลตนเองอย่างไร?
เมื่อต้องนั่งรถเดินทางไกล ควรปรับพนักพิงให้เอียงลงมากกว่าปกติเพื่อถ่ายน้ำหนักไปยังแผ่นหลัง และพักเปลี่ยนท่าทางเป็นระยะ ๆ
Package ผ่าตัดส่องกล้อง Endoscope
โปรแกรมผ่าตัดส่องกล้อง Endoscope หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท